Chỉ đăng ký là chưa đủ — người giao dịch thông minh luôn dùng mã giới thiệu để tiết kiệm phí: Binance WZ9KD49N / OKX 26021839

Đồng đô la Mỹ và trật tự tiền tệ toàn cầu năm 1971: Dấu hiệu sụp đổ từ phân tích chuyên sâu

Trong những năm gần đây, nhiều nhà phân tích kinh tế và chuyên gia tài chính quốc tế đã cảnh báo về sự suy yếu ngày càng rõ rệt của đồng đô la Mỹ (USD) – đồng tiền từng được coi là “trụ cột” của hệ thống tài chính toàn cầu kể từ Hiệp định Bretton Woods năm 1944 và đặc biệt sau bước ngoặt năm 1971. Sự kiện Tổng thống Richard Nixon đình chỉ khả năng chuyển đổi USD sang vàng vào tháng 8/1971 đã đánh dấu sự ra đời của chế độ tiền tệ “fiat” – nơi giá trị tiền tệ không còn được neo vào tài sản hữu hình. Giờ đây, hơn 50 năm sau, nhiều dấu hiệu cho thấy trật tự tiền tệ này đang đối mặt với nguy cơ tan rã.

Nguyên nhân sâu xa đằng sau sự suy yếu của USD

Lạm phát và chính sách tiền tệ nới lỏng kéo dài

Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã liên tục áp dụng chính sách tiền tệ siêu nới lỏng, bao gồm in tiền ồ ạt và duy trì lãi suất thấp trong thời gian dài. Đại dịch COVID-19 càng đẩy mạnh xu hướng này khi gói kích thích khổng lồ được tung ra. Hậu quả là lạm phát phi mã trong giai đoạn 2021–2023, làm xói mòn niềm tin vào giá trị thực của đồng USD.

Nợ công tăng vọt và rủi ro tín dụng

Nợ công của Mỹ đã vượt mốc 34.000 tỷ USD vào năm 2024, tương đương hơn 120% GDP. Nhiều quốc gia chủ nợ lớn như Trung Quốc và Nhật Bản bắt đầu giảm nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ, cho thấy sự e dè ngày càng tăng về khả năng trả nợ dài hạn của Washington.

• Mỹ chi tiêu vượt thu liên tục trong hơn 50 năm.
• Lãi suất cao làm tăng gánh nặng trả nợ, đe dọa tính bền vững tài khóa.
• Những lo ngại về “mặc định kỹ thuật” dù chưa xảy ra nhưng đã xuất hiện trong các báo cáo phân tích.

Sự trỗi dậy của các hệ thống tiền tệ thay thế

Trong bối cảnh niềm tin vào USD suy giảm, nhiều quốc gia đang chủ động tìm kiếm các phương án thay thế nhằm giảm phụ thuộc vào đồng tiền Mỹ. Đây không chỉ là xu hướng đơn lẻ mà là một làn sóng có hệ thống, phản ánh sự thay đổi địa chính trị toàn cầu.

Thanh toán thương mại không dùng USD

Các nền kinh tế lớn như Trung Quốc, Nga, Ấn Độ và các quốc gia BRICS đã đẩy mạnh giao dịch thương mại song phương bằng đồng nội tệ. Ví dụ, Trung Quốc và Nga hiện thanh toán hơn 80% kim ngạch thương mại bằng nhân dân tệ (CNY) và rúp (RUB), thay vì USD.

“Chúng ta đang chứng kiến sự kết thúc của kỷ nguyên đô la hóa toàn cầu. Không phải vì USD sụp đổ ngay lập tức, mà vì thế giới đang xây dựng các ‘hệ sinh thái tài chính’ song song.” — Nhận định từ Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Peterson.

Vai trò của vàng và tiền kỹ thuật số

Nhiều ngân hàng trung ương, đặc biệt ở châu Á và Trung Đông, đang tích cực mua vàng dự trữ. Đồng thời, các dự án tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) như đồng nhân dân tệ số (e-CNY) cũng được triển khai để hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới mà không cần qua hệ thống SWIFT do Mỹ kiểm soát.

So sánh: Trật tự tiền tệ 1971 vs. Xu hướng hậu đô la

Triển vọng và rủi ro trong ngắn hạn

Mặc dù chưa có dấu hiệu sụp đổ tức thì, nhưng sự suy yếu cấu trúc của đồng USD là điều không thể phủ nhận. Nếu Mỹ tiếp tục chính sách tài khóa thiếu kỷ luật và xung đột địa chính trị leo thang, quá trình “phi đô la hóa” có thể diễn ra nhanh hơn dự kiến.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng USD vẫn chiếm hơn 58% dự trữ ngoại hối toàn cầu và gần 80% thanh toán thương mại quốc tế (theo IMF, 2024). Điều này cho thấy sự chuyển đổi sẽ là quá trình dài hơi, chứ không phải sự sụp đổ đột ngột.

Đối với nhà đầu tư và chính phủ các nước, chiến lược hợp lý hiện nay là đa dạng hóa danh mục tiền tệ, tăng dự trữ vàng và tham gia vào các sáng kiến tài chính đa phương mới – nhằm giảm rủi ro hệ thống trong kỷ nguyên hậu Bretton Woods 2.0.